Anlatım Bozukluğu Konu Özeti

Anlatım bozukluğu türü için örneklerle birlikte genişletilmiş bir özet çalışma notu hazırlıyorum:

Anlama Dayalı Anlatım Bozuklukları (Bağdaşıklık Hataları)

1. Gereksiz Sözcük Kullanımı
   • Örnek: “Gelmiş olduğu yerden hemen döndü.” (Gereksiz eylem yapısı kullanımı)
   • Anlamı cümledeki diğer sözcüklerle çakışan sözcüklerin tekrarı, gereksiz eylem yapısı.
2. Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanılması
   • Örnek: “Bu fırtınada geminin batma şansı çok fazla.” (Şans kelimesi olumlu anlam taşırken, olumsuz durum için kullanılmış.)
   • Sözcüklerin ses veya anlam benzerliği nedeniyle karıştırılması.
3. Mantık (Sıralama) Hataları
   • Örnek: “Adam kazada eşini hatta tüm parasını kaybetti.” (Mantıksal sıralama hatalı.)
   • Cümle içindeki düşünce ve mantık sıralamasının uyumsuzluğu.
4. Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması
   • Örnek: “Yeni derse girmiştim ki telefonum çaldı.” (Zaman uyumsuzluğu)
   • Sözcük veya ifadelerin cümle içinde uygun olmayan yerlerde kullanılması.
5. Cümlede Çelişen İfadelerin Bir Arada Kullanılması
   • Örnek: “Bu ilacı her gün günaşırı içmem gerekiyor.” (Her gün ve günaşırı çelişki oluşturur.)
   • Anlamca birbiriyle çelişen kelimelerin veya ifadelerin aynı cümle içinde kullanılması.
6. Anlam Belirsizliği
   • Örnek: “Montunu çok beğendim.” (Hangi montun beğenildiği belirsiz.)
   • Cümlenin kim veya ne hakkında olduğunun belirsiz olması.
7. Deyimin Yanlış Anlamda Kullanılması
   • Örnek: “Kaza yapan araçtaki insanlara yardım ettik, onlar için elimizden geleni ardımıza koymadık.” (Deyim yanlış kullanılmış.)
   • Deyimlerin anlamına uygun olmayan şekillerde kullanılması.

Yapıya Dayalı Anlatım Bozuklukları (Bağlaşıklık Hataları)

1. Sözcüklerin Yapısal Bozukluğu
   • Örnek: “Arkadaşını görmemezlikten geldi.” (Dil yapısına uygun olmayan ifade)
   • Dilin yapısına aykırı kurgulanan sözcüklerin kullanılması.
2. Eklerin Yanlış Kullanılması
   • Örnek: “Bu şiiri onun en güzel şiiridir.” (İyelik eki yanlış kullanılmış.)
   • İyelik, çoğul, “-ki” eklerinin yanlış kullanımı.
3. Tamlama Yanlışları
   • Örnek: “Askerî ve fen liseleri sınavı yapıldı.” (Tamlayan-tamlanan uyuşmazlığı)
   • Tamlayan ve tamlanan arasındaki uyumsuzluklar.
4. Eylemsi Eksikliği / Uyuşmazlığı
   • Örnek: “Kızılay’a kadar çok az ya da hiç konuşmadan yürüdük.” (Eylemsi eksikliği)
   • Birleşik cümlelerde eylemsilerin eksik kullanılması veya uyumsuzluğu.
5. Çatı Uyuşmazlığı
   • Örnek: “Sabah erkenden yola çıkılıp köye ulaştık.” (Eylem çatısı uyuşmazlığı)
   • Fiilimsi ile yüklem arasında kişi uyumsuzluğu.
6. Ek Fiil Eksikliği
   • Örnek: “Ses tonları iyi, Türkçeleri fena değildi.” (Ek fiil kullanılmamış.)
   • Sıralı isim cümlelerinde ek fiilin eksik kullanılması.
7. Öge Yanlışları
   • Örnek: “Hiç kimse yardımdan kaçmamış, elinden geleni yapmıştı.” (Özne eksikliği)
   • Özne, nesne ve dolaylı tümleç gibi cümle ögelerinin yanlış kullanılması.

Bu notlar, öğrencilerin anlatım bozukluklarını tanıma ve düzeltme konusunda daha bilinçli olmalarını sağlayacaktır.