AYT Biyoloji: Genetik Şifre ve Protein Sentezi
YKS Biyoloji testinde “Genetik Şifre ve Protein Sentezi” konusu, her yıl mutlaka en az bir soru ile karşımıza çıkıyor. Özellikle DNA, RNA ve protein sentezi arasındaki ilişkiler, YKS’de hem TYT hem de AYT’de sıkça sorulan konular arasında.
📍 Genetik Şifre Nedir?
Genetik şifre, hücrelerin nasıl çalışacağını belirleyen DNA üzerindeki bilgidir. DNA’daki üçlü baz dizileri, amino asitleri kodlayan kodonlar oluşturur.
🛠️ Protein Sentezi Aşamaları
1️⃣ Transkripsiyon (DNA → mRNA)
Bu aşamada DNA’daki bilgi, mesajcı RNA (mRNA) aracılığıyla sitoplazmaya taşınır.
- DNA açılır ve RNA polimeraz enzimi tarafından mRNA sentezlenir.
- Adenin (A) → Urasil (U), Timin (T) → Adenin (A) olacak şekilde eşleşme gerçekleşir.
- mRNA, ribozoma giderek protein sentezine hazırlanır.
2️⃣ Translasyon (mRNA → Protein)
mRNA’daki genetik kod, ribozomlarda transfer RNA (tRNA) aracılığıyla amino asitlere çevrilerek protein sentezlenir.
- mRNA kodonları, tRNA tarafından taşınan amino asitlerle eşleşir.
- Ribozom, amino asitleri peptit bağları ile birleştirerek proteini oluşturur.
📌 ÖSYM Bunu Nasıl Soruyor?
Çıkma ihtimali yüksek soru tipleri:
- Genetik Şifre ve Protein Sentezinin Basamakları
- Kodonlar – Antikodonlar İlişkisi
- mRNA – tRNA – rRNA Görevleri
- Ökaryot ve Prokaryotlarda Protein Sentezi Farkları
📍 ÖSYM TARZI SORU ÖRNEĞİ
Aşağıdaki olaylardan hangisi sadece protein sentezinin translasyon aşamasında gerçekleşir?
A) RNA polimeraz enzimi tarafından mRNA sentezlenmesi
B) Ribozomun mRNA’ya bağlanarak kodonları okuması
C) DNA’nın açılarak şifrenin RNA’ya aktarılması
D) mRNA sentezi sırasında baz eşleşmelerinin oluşması
E) Çekirdek içindeki genetik bilginin korunması
✅ Doğru Cevap: B (Çünkü translasyon sırasında ribozom, mRNA’daki kodonları okur ve amino asitlerin tRNA ile taşınmasını sağlar.)
📌 Özetle Ne Yapmalısın?
- Protein sentezinin aşamalarını ezberleme, mantığını anla!
- Çıkmış soruları çözerek ÖSYM’nin soru tarzına alış!
- Kodon-Antikodon eşleşmelerine dikkat et!
- Hangi aşamada hangi olay gerçekleşiyor, net bir şekilde öğren!
Başarılar dileriz! 💪✨