TYT Ekler Konu Özeti

1960 Okuma

Sözcüğün Türü

Bir sözcüğün türü, o sözcüğün cümlede hangi görevi üstlendiğini gösterir. Sözcüklerin türü, aldığı eklerle değişebilir. Örneğin, “kalem” sözcüğü isimdir. “-ci” eki alan “kalemci” sözcüğü ise isimden fiile dönüşmüştür. Bu durumda “kalemci” sözcüğünün türü fiildir.

Sözcüklerin türlerini belirlemek için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:

  • Sözcüğün cümledeki görevine bakılabilir. Örneğin, “kalem” sözcüğü “kalemi aldım.” cümlesinde özne görevindedir. Bu durumda “kalem” sözcüğünün türü isimdir.
  • Sözcüğün yerine başka bir sözcük veya sözcük öbeği getirilebilir. Örneğin, “kalem” sözcüğü yerine “yazmak için kullanılan araç” veya “dolma kalem” gibi sözcükler veya sözcük öbekleri getirilebilir. Bu durumda “kalem” sözcüğünün türü isimdir.
  • Sözcüğün köküne bakılabilir. Örneğin, “kalem” sözcüğünün kökü “kalem”dir. Bu durumda “kalem” sözcüğünün türü isimdir.

Ek Türleri

Ekler, yapım eki ve çekim eki olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

  • Yapım ekleri: Sözcüklerin anlamlarını, görevlerini ve biçimlerini değiştirerek yeni sözcükler türeten eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-ci” yapım ekini eklediğimizde “kalemci” sözcüğü oluşur. “kalemci” sözcüğü, “kalem” sözcüğünden türetilmiştir ve isimden fiile dönüşmüştür.

Yapım eklerinin türleri şunlardır:

  • İsim yapım ekleri: İsimleri türeten eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-ci” eki isim yapım ekidir.

  • Fiil yapım ekleri: Fiilleri türeten eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-lemek” eki fiil yapım ekidir.

  • Sıfat yapım ekleri: Sıfatları türeten eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-li” eki sıfat yapım ekidir.

  • Zarf yapım ekleri: Zarfları türeten eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-ce” eki zarf yapım ekidir.

  • Bağlaçlar: Cümleleri birbirine bağlayan eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-ki” eki bağlaç yapım ekidir.

  • Çekim ekleri: Sözcüklerin anlamlarını, görevlerini ve biçimlerini değiştirmeden onları cümle içinde farklı görevlerde kullanmayı sağlayan eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğünün aldığı “-i” çekim eki, sözcüğün anlamını ve görevini değiştirmemiştir. Ancak sözcüğün cümle içinde “kalemi” olarak kullanılmasını sağlamıştır.

Çekim eklerinin türleri şunlardır:

  • İsmin iyelik ekleri: İsimlerin iyelik bildiren eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-i” eki iyelik ekidir.
  • İsmin hâl ekleri: İsimlerin hâl bildiren eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-den” eki hâl ekidir.
  • İsmin sayı ekleri: İsimlerin sayı bildiren eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-ler” eki sayı ekidir.
  • Fiilin kip ekleri: Fiillerin kip bildiren eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-ecek” eki kip ekidir.
  • Fiilin zaman ekleri: Fiillerin zaman bildiren eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-di” eki zaman ekidir.
  • Fiilin şahıs ekleri: Fiillerin şahıs bildiren eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-im” eki şahıs ekidir.
  • Fiilin olumsuzluk ekleri: Fiillerin olumsuzluk bildiren eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-me” eki olumsuzluk ekidir.
  • Fiilin emir kip ekleri: Fiillerin emir kip bildiren eklerdir. Örneğin, “kalem” sözcüğüne “-(y)a” eki emir kip ekidir.